De Wet werk en zekerheid zou een mislukking zijn. Gelukkig is dat onzin: de arbeidsmarkt is wel degelijk beter gaan functioneren.

De nieuwe wet, die sinds 1 juli 2015 is ingevoerd, zou het makkelijker moeten maken om mensen zonder enorme ontslagvergoeding te ontslaan. Maar in de praktijk is het juist moeilijker geworden om mensen te ontslaan.

Dat concluderen althans onderzoekers van de Erasmus Universiteit van Rotterdam. Zij keken naar de gevolgen van de nieuwe ontslagwet in opdracht van Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Nederland (VAAN) en Vereniging voor Arbeidsrecht (VvA), twee beroepsverenigingen van arbeidsrechtadvocaten, juristen en rechters.

De onderzoekers analyseerden alle uitspraken – openbaar en niet-openbaar – van vier rechtbanken, waarvan twee in de Randstad en twee daarbuiten. Onder meer de Volkskrant en het Financieele Dagblad berichten over de conclusies van het rapport, dat donderdag gepresenteerd wordt.

Vaker schikking

Rechters wijzen gemiddeld vier van de tien ontslagverzoeken af, tegenover een op de tien voor de invoering van de wet. Dat lijkt erop te duiden dat het voor werkgevers een stuk moeilijker is geworden om werknemers te ontslaan.

Maar de onderzoekers signaleren ook dat werkgevers en werknemers vaker de gang naar de rechter vermijden en een schikking treffen. In bijna de helft van de gevallen zet een werknemer de ontslagzaak bij de rechter niet door, een verdubbeling in vergelijking met de jaren ervoor.

Marius Winter stipte onlangs juist dit punt aan in een ingezonden brief in het FD. De wet werkt juist prima, alleen is dat minder zichtbaar voor de buitenwereld. Veel ontslagen vinden namelijk in onderling overleg plaats, aldus Winter, die met zijn bedrijf NextJob Outplacement werknemers helpt bij het vinden van nieuw werk.

Voordelen polderontslag

De opkomst van het polderontslag heeft belangrijke voordelen ten opzichte van de oude situatie, waarbij het ontslag vaker via de kantonrechter of het UWV werd aangevraagd.

  • Meer zekerheid. Als je naar de rechter of het UWV gaat, staat de uitkomst niet van tevoren vast. Het is vaak een gok: the winner takes it all. De werkgever kan als winnaar uit de strijd komen als het ontslag door mag gaan – hij betaalt dan wel een transitievergoeding. Maar als het ontslag wordt afgewezen, is hij de verliezer. Hij kan dan alsnog proberen van zijn werknemer af te komen, maar die zal hij dan een veel hogere afkoopsom moeten betalen.
  • Lagere kosten. Werkgever en werknemer zullen wellicht ook bij een polderontslag juridisch advies willen inwinnen, maar ze hebben geen peperdure advocaten nodig. Die ook nog eens meer verdienen naarmate een procedure langer duurt.
  • Minder immateriële schade. Een ontslagprocedure is voor beide partijen pijnlijk en vervelend. Hoe korter deze procedure duurt, des te beter voor het mentale welbevinden van de ontslagen werknemer en werkgever. Een lange ontslagprocedure schaadt ook de reputatie van de onderneming. En een werknemer zal waarschijnlijk niet erg geprikkeld zijn gemotiveerd naar nieuw werk te zoeken zolang er geen zekerheid is over zijn ontslag en de financiële compensatie daarvoor.

Dat werkgevers en werknemers dankzij de nieuwe wet vaak gedwongen worden er samen uit te komen, past prima in een modern type arbeidsmarkt. Daarbij zijn de werknemers niet bij voorbaat zielig en moeten worden beschermd tegen gemene werkgevers, maar is het uitgangspunt dat beide partijen volwassen en fatsoenlijk zijn. Is de werkgever niet fatsoenlijk, dan ligt alsnog de weg naar de kantonrechter open.

Transitievergoeding

De genoemde transitievergoeding is bij het polderontslag een nuttig smeermiddel. Deze vergoeding is veel lager dan de ontslagvergoeding die vroeger op basis van de kantonrechtersformule werd vastgesteld. Dat blijkt ook uit het onderzoek van de Erasmus Universiteit. Voorbeeld: op basis van de kantonrechtersformule kreeg je met een brutojaarsalaris van 60.000 euro en een dienstverband van vijftien jaar al gauw een kleine ton mee; nu is dat hooguit nog 30.000 euro.

Ondanks de kritische geluiden doet de Wet werk en zekerheid precies waarvoor zij was bedoeld: dat het vechtontslag met een duidelijke winnaar en verliezer via de kantonrechter of het UWV wordt vervangen door het polderontslag. Het legt meer verantwoordelijkheid bij de werkgever en werknemer en dat is alleen maar goed.

Paul van der Kwast is onafhankelijk financieel planner en verdient geen geld aan de verkoop van financiële producten. Voor Business Insider volgt hij de fiscale ontwikkelingen op de voet.